Çalışanların günde 8 saatlik mesai modeli 18. yüzyıla kadar dayanıyor. Eğer o dönemlerde çalışan bir işçi olsaydınız günde 10-18 saat arası çalışmak zorunda kalabilirdiniz. Peki, neden günde 8 saat mesai yapılıyor?
Sanayi devrimi ile birlikte patronlar daha fazla kar etmek için işçilerini güneşin doğuşundan batışına kadar çalıştırıyorlardı. Öyle ki düşük saat ücreti ile çalışan bu işçiler sadece ayakta durarak mesailerini tamamlamaya çalışıyorlardı. Patronlar bu düzende kar ettiklerini düşünseler de kalitesiz devam eden üretim günden güne karlılığı düşürüyordu.
Şöyle düşünelim; 24 saatin ortalama 15 saatini çalışarak geçiriyorsunuz, 6 saat uyku uyuyarak fedakarlık ediyorsunuz, geri kalan 3 saat içinde -enerjiniz kalırsa- sosyalleşiyor ve kendinizi geliştiriyorsunuz. Gerçekten insanlık dışı bir düzenden bahsediyorum.
Elbette bu düzen böyle sürmeyecekti. “Sekiz saat çalışma, sekiz saat eğlence, sekiz saat dinlenme” cümlesiyle mesai saatlerinin değişmesine yön veren İngiliz iş adamı Robert Owen, insanların günü 3 eşit parçaya bölerek yaşamaları konusunda önerilerde bulundu. Tabi ki bu düzen birçok fabrika sahibi tarafından hoş karşılanmayacaktı. 1847 yıllarında gerçekleşen işçi eylemleriyle birlikte çocuklar ve kadınlar için günde 10 saat çalışma standart hale getirildi.
Günde 8 saat çalışmak en ideali olarak görüldü
İşçiler ilerleyen yıllarda bu düzenin standart 8 saat olması için taleplerde bulundular. İlk başta zor durumda kalan patronlar olsa da bugün Amerika’nın en büyük motor üreticisi olan ”Ford Motor Company” 1914 yılından itibaren 8 saati standart hale getirerek mesai saatlerinde ücreti 2 katına çıkartarak işçilerini çalıştırmaya başladı.
Bu arada işçiler haftada 5 gün değil 6 gün çalışarak işlerine devam ediyorlardı. Takvimler 25 Eylül 1926’yı gösterdiğinde yine Ford haftada 5 gün çalışma düzeni ile başı çeken firmalardan birisi olmuştu. Diğer fabrika sahipleri Ford’un bu düzenine karşı gelse de zamanın ABD hükümeti 1937 yılında bu düzeni kanunlaştırdı.
Ford’un buradaki mantığı çok basitti fakat kimse farkına varamamıştı. Kapitalist düzende insanlar daha fazla sosyalleşsin istiyordu ve işçileri daha özenli çalışarak kaliteli arabalar üretiyordu. Sosyalleşen halk kaliteli Ford arabalarını alarak şirketi büyütüyordu. Yani bugün devler liginde olmasının asıl sebebi kazan kazandırdı. Ford’un bu kadar üretken oluşu satışları da hiç olmadığı kadar artırmıştı.
Ayrıca bu düzenlemeyle kendi çalıştıkları şirketin çalışma saatleri ve ücretlerinden memnun olmayan nitelikli çalışanlar Ford’a akın etmeye başladı.
“Her insanın dinlenmek ve eğlenmek için haftada bir günden fazlasına ihtiyacı vardır. Ford şirketi tüm çalışanları için ideal bir aile yaşamının gerekli olduğunu düşünmektedir. Biz, bir insanın mutlu bir yaşam sürmesi için ailesiyle bolca vakit geçirmesi gerektiğine inanıyoruz.”
Mart 1922 New York Times | Edsel Ford
Kurallar girişimciler için geçerli değil
Günümüzde bu saatin fazla yada eksik olduğunu düşünenler mevcut. İdeal saatin bu olduğuna emin olamasam da genç bir çalışan olarak sevdiğin işi yaptığın sürece çalışma saatinin bir önemi olmadığını söyleyebilirim. Üstelik girişimciyseniz günde 8 saat değil, gerektiğinde 20 saat bile çalışmanız gerekebilir, üstelik haftanın her günü…
