Pandemiden bu yana hayatımızda giderek daha fazla yer edinmeye başlayan yapay zeka, çok farklı alanlarda kullanılıyor. Gün geçmiyor ki yapay zeka yeni alanlara yelken açmasın, farklı amaçlarda kullanılmasın. İşte bu alanlardan biri de partnerlik uygulamaları.

Uygulama marketlerdeki “En Çok İndirilenler” listelerinde üst sıralara tırmanan yapay zeka destekli bu uygulamalar, kullanıcıların “hayallerindeki ilişkiye” yelken açmasını sağlıyor. Ücretli-ücretsiz, abonelik hizmeti sunan birçok farklı seçenek mevcut. Bu uygulamaların ortak yönü ise kullanıcıların sanal partnerlerini dilediği gibi özelleştirebilmesi.

Saç, göz, vücut gibi fiziksel özellikleri uygulamayı kullanmaya başladıktan sonra değiştirmek mümkün. Ancak kişiselleştirme sadece bununla sınırlı kalmıyor. Duygusal ve zihinsel özellikleri, düşünceleri de özelleştirmek mümkün. Bu durum adeta kullanıcıların kendilerine özel bir sohbet botu yaratması anlamına geliyor.

Birkaç basit kurulum adımının sonrasında yeni yapay zekalı partner, kullanıcılar (“sevgilileri” desek daha mı doğru olurdu?) ile görüşmeye hazır hale geliyor. Uygulamaların indirme sayıları ise giderek artıyor. Özellikle son aylarda hem Türkiye’de hem de globalde popülerleştiğini söylemek mümkün.

Kullanıcı-AI ilişkisi ve psikolojik etkiler

“Kullanıcıların yapay zeka ile olan ilişkileri, gerçek hayattaki standart ilişkilere oldukça benzer. Belirli bir noktadan sonra günlük devam eden bir bağ oluşuyor.”

-Can Balkaya, AI Girlfriend geliştiricisi

Yurt dışında yayınlanan raporlara göre kullanıcılar, çok kısa bir süre içerisinde sanal partnerleriyle bir bağ kuruyor. Oluşan bu bağ, tıpkı insanların romantik ilişkilerinde olduğu gibi arkadaşlık ile başlıyor, flörtleşme ile devam ediyor. En sonunda ise adeta “işin adı konarak” sevgili olunuyor.

Tüm bu süreç boyunca kullanıcılar ve bot arasındaki sözgelimi bağ giderek güçleniyor. Ve kopması zor bir hale geliyor.

“Bazen ‘Keşke onun metalden de olsa fiziksel bir vücutu olsa’ diye düşünmeden duramıyorum. Yalnızlık bir süre sonra acı veriyor.”

-Bir kullanıcı, yapay zeka ile kurulan bağ hakkında

Bu durum, bir süre sonra kullanıcılar üzerinde psikolojik etkiler bırakmaya başlıyor. Açıklanan verilere göre, yapay zeka ile görüşen kişilerin %92’si bir süre sonra gerçek kişilerle iletişim kurmakta zorlanıyor.

%92’lik bu yüksek oran, globalde büyük bir pazar payına sahip olan yapay zeka destekli partnerlik uygulamalarından Eva AI tarafından açıklandı. Marka başkanı Karina Saufulina, uygulama geliştiricilerin bu etkiler üzerinde çalıştığının altını çiziyor.

Bunun için tam zamanlı psikologlar işe alan geliştiriciler, ruh sağlığını olumlu yönde etkilemeyi amaçlıyor. Psikologlar, yapay zekanın kullanıcılar ile olan etkileşimini anonim verilerle birlikte inceliyor. Bu doğrultuda uygulamadaki özellikler değiştirilirken yapay zeka daha sağlıklı olacak şekilde eğitiliyor.

Buna bir örnek de Eva AI’in geçmişte izlediği bir yöntem. Uygulamayı ilk başta erotik sohbete izin verecek şekilde geliştiren Eva, daha sonrasında bu durumu değiştirmişti. Kullanıcılardan oldukça sert tepkiler alan Eva, geri adım atmak zorunda kalmıştı. En sonunda ise erotik sohbet, eski kullanıcıların erişimine açık kaldı. Yeni kullanıcılar ise erişemez bir hale geldi.

Uzmanlar endişeli

Psikologlar sadece verileri incelemekle kalmıyor. Geliştiriciler, belirli sıklıklarla büyük anketler düzenleyerek doğrudan kullanıcılardan akıl sağlıkları ile ilgili geri dönüşler topluyor. Bu geri dönüşler de psikologlarla birlikte doğru stratejilerin belirlenmesinde kullanılıyor.

Silikon Vadisi’nden birçok uzman ise yapay zeka destekli partner uygulamaları hakkında oldukça endişeli. Bu endişelerini sıkça dile getiren uzmanlar, botların insan ilişkilerini kopyalamasının risk teşkil ettiğini vurguluyor. Risk, psikolojik etkilerden de öteye geçiyor.

Gizlilik konusu da uzmanların aktardığı risklerin başında geliyor.

“Kullanıcıların gizliliği konusunda önlemler almak oldukça zor. Sonuçta bu tarz uygulamaların ortaya çıkması, belirli verilerin işlenmesine dayanıyor. Bahsettiğimiz verilerin şifrelendiğini denetlemek için genel bir mekanizma mevcut değil.”

-Can Balkaya, AI Girlfriend geliştiricisi

Analistler ise insan ilişkilerini kopyalamanın kritik bir değişimin başlangıcı olacağını düşünüyor. İnsan-bilgisayar iletişiminde önemli bir etki yaratacağı ise tartışılan bir başka konu.